5.4 Ouders en kinderen

Het is een voorrecht als kinderen geboren worden en opgroeien in een door de ouders gevormde duurzame relatie. Daarnaast zijn er ook veel kinderen die opgroeien in eenoudergezinnen. In beide gezinnen kan een kind voldoende stabiliteit, liefde en geborgenheid ervaren.

Opvoeden

De tijden dat ouders, in alle rust, hun kinderen konden opvoeden zoals zij zelf opgevoed waren, zijn allang voorbij. Veel kinderen worden vrijwel vanaf hun geboorte beïnvloed door radio en televisie, waar later nog de informatiestroom via digitale kanalen bijkomt. Ook de school, die meer betekent in het leven van een kind dan alleen het bijbrengen van kennis, heeft grote invloed op de ontwikkeling van het kind.

De opvoeding door de ouders is een voortdurend zoeken naar evenwicht: enerzijds om eigen waarden door te geven en eigen overtuigingen te delen, anderzijds om invloeden van buitenaf in goede banen te leiden.

Van oudsher hebben Vrienden hun kinderen vroeg met stilte vertrouwd gemaakt door thuis momenten van stilte te creëren en de kinderen kennis te laten maken met de Quaker getuigenissen, in woorden maar vooral ook in levenshouding. De bereidheid om het eigen functioneren tegen het licht te houden en daar in gezinsverband over te spreken en het erkennen van zwakheden waar men zelf mee worstelt zal bij kinderen de bereidheid kweken om zich ook kwetsbaar op te stellen. Laat in de eigen bereidheid om van anderen te leren (ook van je eigen kinderen) zien welke kracht ervan uitgaat om in alle verscheidenheid toch in onderlinge verbondenheid samen te leven. Geef kinderen de gelegenheid om zich vanuit hun specifieke gaven en persoonlijkheid te ontwikkelen ook al is dat in een richting die niet de jouwe is.

Kinderen

Laat het besluit kinderen te krijgen weloverwogen zijn. Overweeg zorgvuldig wat je verantwoordelijkheid zal zijn en – als er twee ouders zijn – hoe je de verschillende taken van zorg voor de kinderen en voor de huishouding wilt delen.

Iedere partner kan de vrijheid nemen om tijdelijk buiten het carrière pad te stappen; misschien verlangen beiden naar de traditionele rolverdeling; ook kunnen beide ouders besluiten het werk binnen- en buitenshuis te delen.

Kinderen met een handicap

De vooruitgang van de wetenschap kan ouders voor nóg fundamenteler problemen plaatsen: ze kunnen in gewetensnood komen als uit prenataal onderzoek blijkt dat het kind gehandicapt zal zijn. Door het bestaan van steeds verder gevorderde technieken kunnen mensen zich onder druk gezet voelen om bij prenataal waargenomen gebreken van de vrucht een zwangerschap af te breken.

Dit gebeurt ook als pas ná de geboorte duidelijk wordt dat de baby een zwaar leven zal krijgen en in de toekomst veel operaties nodig zal hebben. In het eerste geval is zwangerschapsonderbreking een mogelijkheid, maar dat staat op gespannen voet met de overtuiging van Quakers dat doden verkeerd is. In het tweede geval is er de uiterst zware keuze om het kind te laten opereren, óf om het te laten sterven.

Het aanvaarden van een gehandicapt kind kan zowel pijn als vreugde brengen. Maar op welke manier het leven ook begint, voor elk kind geldt dat het een veilig, warm gezinsleven nodig heeft, om zo gezond mogelijk naar lichaam en geest op te kunnen groeien.
De Vrienden hebben altijd oog gehad voor de belangen van de kinderen en in vele zendbrieven is te lezen hoe blij Jaarvergaderingen zijn met de aanwezigheid van kinderen in hun midden.

Ja, wij moeten openstaan voor alle middelen, die ons geschonken zijn, om jonge mensen vrij tot ontplooiing te brengen, maar wij moeten weten dat de enige weg om hun een houvast voor het leven te geven, de kennis van Gods liefde en almacht kan zijn. Maar juist om deze kennis van God tot werkelijkheid van de mens te maken is zeer veel takt nodig, en vooral waarachtigheid. De jeugd is scherp in haar oordeel, voelt zuiver aan en stelt hoge eisen aan waarachtigheid; ze waardeert eerder dat wij ronduit zeggen dat wij iets niet weten dan dat wij onzeker zijn.” Louise Lieftinck, 1936 Een hupmiddel daarbij zou kunnen zijn de Overwegingen en Vragen voor kinderen (VROEM) op bladzijde 161.

Wij kwamen tot het inzicht dat het doorgaans korte samenzijn van ouderen en kinderen in de wijdingssamenkomst, het samen ervaren van het innerlijk Licht, de basis legt voor de religieuze opvoeding van onze kinderen.
Zowel in de Maandvergaderingen als in gezinsverband zouden wij over die gezamenlijke ervaring en de betekenis daarvan voor ons dagelijks leven meer met onze kinderen moeten dóórpraten.

Daarbij kunnen de Quakergetuigenissen en de Bijbelse vertellingen ons helpen. Zendbrief Nederlandse Jaarvergadering,1985

Kinderen en jongeren hebben behoefte aan liefde, huisvesting, voedsel, onderwijs, veiligheid en gezondheid. Doen wij alles wat we kunnen om ouders, oudere familieleden, grootouders, de familie en andere verzorgers die deze verantwoordelijkheid dragen te ondersteunen?

In Afrika zien we grote aantallen wezen, kindsoldaten en jonge criminelen, verlaten en dakloze kinderen en huishoudens die alleen uit kinderen bestaan. Deze kinderen zijn bijzonder kwetsbaar en lopen het risico dat hun behoeften nooit vervuld worden. Wat doen wij persoonlijk, als gemeenschappen en als volkeren om ze te steunen en verzorgen?

Centraal- en Zuidelijk Afrikaanse Jaarvergadering,
In: Living Adventurously, Quaker Faith and Practice Central and Southern Africa YM, 2009, 24, blz. 121.

Terug naar inhoudsopgave

<== 5.3  Seksualiteit
5.5  Vredesopvoeding ==>

5.3 Seksualiteit

In de menselijke seksualiteit kan een extra dimensie besloten liggen: de bezegeling van een liefdevolle relatie tussen twee mensen. De lichamelijk uitdrukking van een liefhebbende relatie kan verrukking brengen, vreugde en vervulling en kan tot een intense beleving leiden die als een prachtig geschenk wordt ervaren. Het beleven van die seksualiteit kan de kans op warme, duurzame relaties versterken. Deze kunnen daarmee de nodige geborgenheid bieden aan kinderen voor het opgroeien in een liefdevolle omgeving. In die vorm van liefdevolle eenheid kunnen we dicht bij een ervaring van de eenheid met God komen.

Seksualiteit kan mensen echter ook beschadigen als die wordt beleefd in een relatie waarin sprake is van een scheve machtsverhouding tussen de partners. Het getuigenis van gelijkwaardigheid houdt ook in dat we het lichaam van de ander niet als gebruiksvoorwerp mogen zien.
De seksuele moraal daagt ons uit en biedt kansen om onze getuigenissen van waarheid, geweldloosheid, gelijkwaardigheid, integriteit en liefde waar te maken. Het zijn de aard en de kwaliteit van een relatie die belangrijk zijn: men kan die relatie niet beoordelen naar haar uiterlijke verschijning maar wel naar haar innerlijke waarde. Die waarde ligt in een liefdevolle en trouwe relatie tussen twee mensen. Dezelfde criteria lijken ons toepasbaar, of een relatie heteroseksueel is homoseksueel is.

Seksuele activiteit is wezenlijk noch goed, noch kwaad; het is een gewone biologische activiteit die, net als andere menselijke activiteiten, op een destructieve of een creatieve wijze ondernomen kan worden. Maar als we impulsen en ervaringen die in beginsel gezond en tot op zekere hoogte onvermijdelijk zijn als zondig karakteriseren roepen we onnodige schuldgevoelens en spanningen op binnen de persoonlijkheid.

Towards a Quaker View of Sex, 1963.

Wij zien geen reden waarom de fysieke natuur van de seksuele daad het criterium zou zijn om te beslissen of deze moreel juist zou zijn of niet. Een daad die voortkomt uit echte affectie tussen twee individuen en beiden vreugde brengt, kan voor ons niet zondig zijn om de reden dat die bij voorbeeld homoseksueel zou zijn. Dezelfde criteria lijken ons toepasbaar, of een relatie heteroseksueel of homoseksueel is.

Towards a Quaker View of Sex, 1963.

Menselijke seksualiteit is een gave Gods die deel uitmaakt van de complexe eenheid van lichaam, geest en ziel die onze menselijkheid is. De seksuele uiting van een liefdevolle relatie kan genoegen, blijdschap en vervulling brengen. Voor velen geeft een levenslange trouwe relatie
de gelegenheid voor grote persoonlijke ontwikkeling en voor het ervaren van seksuele liefde
die spiritueel is in haar kwaliteit en een groot mysterie. Anderen kunnen op andere manieren vervulling vinden.
Britse Jaarvergadering, 1994, QF&P, 22.11.

Wij, het Religieus Genootschap der Vrienden in Centraal en Zuidelijk Afrika, betuigen steun aan alle mensen die zijn besmet met hiv of getroffen door aids. We staan achter allen die voor hun hiv-besmetting/aids zijn uitgekomen….Het is geen vloek of een gevolg van zonde en mensen die leven met hiv/aids behoren niet te worden gestraft….We gunnen iedereen van harte het recht op een volwaardige en vreugdevolle seksuele ervaring, in de geborgenheid van een relatie waarin de partners zorgzaam en op verantwoorde wijze met elkaar omgaan. Een relatie gebaseerd op liefde en respect.

Central and Southern African Yearly Meeting, 2009
In: Living Adventurously, Quaker Faith and Practice Central and Southern Africa YM, 2009, blz. 99

Terug naar inhoudsopgave

<== 5.2  Alleenstaanden
5.4  Ouders en kinderen ==>

5.2 Alleenstaanden

Quakers hebben van oudsher geen boodschap aan plichtplegingen. Zij hechten vooral waarde aan wat men ervaart, aan de kwaliteit van leven. Zij zetten zich al vroeg af tegen de visie dat alleen de man/vrouw combinatie goed zou zijn en accepteerden allerlei relatievormen, evenzeer als de wens alleen door het leven te willen gaan. Men keek vroeger heel anders tegen alleenstaanden aan dan nu. Het huwelijk had status en mensen die niet getrouwd waren vond men beklagenswaardig. Als de partner overleed nam de nabestaande rouw aan, en het kwam voor dat die rouw niet meer werd afgelegd en dat vooral een weduwe voor de rest van haar leven in het zwart liep. Daarmee werd aan het alleenstaan een bepaalde mate van legitimiteit gegeven. Vanaf de tweede helft van de vorige eeuw komt het vaker voor dat personen gedurende hun leven geheel of gedeeltelijk alleen leven. Naast overlijden van een partner kan de oorzaak zijn dat er een scheiding heeft plaatsgevonden, dat de juiste partner niet werd ontmoet, maar ook dat iemand bewust verkiest zelfstandig en alleen te leven.
In onze tijd is er ruimte ontstaan voor allerlei vormen van alleen-zijn. Alleen staan is dus iets dat je kan overkomen, maar waar je ook voor kunt kiezen.
Elke relatievorm heeft voordelen en nadelen. Een nadeel van alleen leven is, dat er niet automatisch iemand aanwezig is. Een voordeel van alleen leven is dat men voor elk verschillend aspect van de persoonlijkheid een antwoord kan zoeken bij verschillende vrienden. Alleenstaanden hebben daarom vrienden nodig die er voor ze zijn, met wie ze dingen samen kunnen doen, die hun intieme gedachten en diepste ervaringen kunnen delen en met wie ze de problemen die het leven met zich meebrengt kunnen bespreken.
De Maandvergadering kan hierin een rol spelen. Immers, zij is er om elkaars Vrienden te zijn en elkaar op weg te helpen bij het volgen van ieders geloofsen levenspad.

Ik vastte veel en wandelde vele dagen buiten op eenzame plaatsen en nam vaak mijn Bijbel, waarna ik in een holle boom ging zitten en op afgelegen plekken tot de nacht viel; geregeld liep ik treurend over mijzelf door de nacht. Want ik was een man met smarten ten tijde van de eerste roerselen van de Heer in mij.

George Fox, 1647

De mate van eenzaamheid die te verdragen is of juist heilzaam kan zijn in een individueel leven, is een zaak die ieder van ons voor zichzelf moet bepalen Een zekere mate van alleen zijn is een belangrijke voorwaarde voor geestelijke gezondheid. Dus als het ons lot of onze keuze is om geen deel te hebben aan een van die duurzame relaties die voor de meeste mensen vorm geven aan hun leven en het vervult – laten we dan geen haast hebben om die leegte te vullen, laten we niet nonchalant of te snel de kans vergooien om die diepere en meer duurzame kennismaking met de onzienlijke en eeuwige zaken aan te gaan die de natuurlijke en prachtige compensatie is voor het gemis aan eenvoudiger geneugten. De eenzaamheid die we werkelijk vrezen is niet die van de afwezigheid van menselijke gezichten en stemmen – het is de afwezigheid van liefde…

Caroline Emelia Stephen, 1908, QF&P, 22.30.

Er is een deel van ons dat van jongs af aan volkomen alleen is. Als we verliefd worden stellen we ons voor dat we de ultieme leniging van die eenzaamheid hebben gevonden. Dit is niet zo. Wat we in een goed huwelijk of een innige vriendschap in feite vinden is een metgezel in ons alleen-zijn.

Damaris Parker-Rhodes, 1977, QF&P, 22.05.

Velen van ons, weduwen of weduwnaar, gescheiden of uiteengegaan, homoseksueel en heteroseksueel, vrijgezellen of vrijgezellinnen, zullen althans voor een deel van onze jaren alleen leven. Sommigen treuren nog steeds over het verlies van een geliefde; sommigen voelen nog steeds de wonden van een eerdere verbroken relatie en zijn bang om verdere risico’s te nemen; anderen hebben de spanningen en pijnen van een ongelukkig huwelijk beleefd. Weer anderen weten niet waarom zij, zonder een bewuste keuze te hebben gemaakt, alleen zijn gebleven… Bij al deze verschillen blijft de behoefte van ieder mens bestaan om te beminnen en bemind te worden.

Groep Vrienden in Westminster, 1990, QF&P, 22.32.

We kunnen in een andere val lopen – die van te denken dat een leven met een partner één en al geluk is. Vrienden met een relatie zullen ons snel duidelijk maken dat dit niet zo is, terwijl zij zich toch verheugen over al het goede dat een gelukkig partnerschap met zich meebrengt. Het alleenstaan kan een eigen mate van vervulling geven.

Jennifer Johnson, 1990, QF&P, 22.31.

Terug naar inhoudsopgave

<– Vorige: 5.1 Duurzame relaties
Volgende:5.3  Seksualiteit

5.1 Duurzame relaties

In een vaste relatie kunnen twee mensen veel samen doen en delen. Een waardevol aspect van zo’n relatie kan zijn dat twee karakters elkaar kunnen slijpen. Ook het altijd op een partner kunnen rekenen voor een voortgaand gesprek, is rijkdom. Vroeger werd het gezin gezien als de hoeksteen van de samenleving en daarbij ging het om ‘een waarachtig huwelijk’ en de ‘verbintenis tussen man en vrouw’. Er zijn in de maatschappelijke verhoudingen echter ontwikkelingen geweest, die zo’n beperkte interpretatie van het begrip ‘gezin’ achterhaald hebben. Een verbintenis kan tegenwoordig zoveel vormen aannemen dat de term veel ruimer is geworden en daarom vaak vervangen wordt door het begrip ‘duurzame relatie’. Onder duurzame relaties verstaan wij de volgende verbintenissen:

  • De relatie tussen man en vrouw, zoals die reeds eeuwen lang in het huwelijk officieel werd vastgelegd en waaruit kinderen geboren kunnen worden. Het daarbij behorende rollenpatroon dat lang overheerste, is niet meer vaststaand. Man en vrouw definiëren samen ieders rol, alsook de verhouding tot elkaar, naar eigen wensen en mogelijkheden.
  • Partners die besluiten te gaan samenwonen en een huishouding te vormen, zonder enige vorm van burgerlijke of kerkelijke huwelijksceremonie. In zo’n woonvorm kunnen kinderen geboren worden die, naar wens, de familienaam van de vader of van de moeder zullen dragen. Soms mondt zo’n relatie alsnog uit in een huwelijk.
  • Een relatie tussen twee mannen of twee vrouwen die samenwonen. Deze verbintenis kan nu, als men dat wenst ook wettelijk erkend worden als huwelijk. Ook in deze gezinnen kunnen kinderen opgroeien.
  • Al deze verbintenissen kunnen ook de vorm van een latrelatie aannemen. Elk van deze vormen van duurzame relaties kan – op verzoek – bevestigd worden in een Stille Samenkomst temidden van de Vrienden. Wat voor de Vrienden telt is niet de vorm, maar de kwaliteit van de relatie. De partners geven met deze bevestiging te kennen dat zij in liefde zorg voor elkaar willen dragen en trouw aan elkaar willen zijn. Zij zien hun verbintenis als een gewichtige zaak, die zij in het bijzijn van getuigen onder Gods hoede willen brengen (zie 6.2).

Liefde is de moeilijkste les in het Christendom; juist om die reden zou het leren van deze les onze grootste zorg moeten zijn.
William Penn, 1693, QF&P, 22.01.

Onze naam, het Religieus Genootschap der Vrienden, suggereert dat we onszelf niet alleen zien als Vrienden van de Waarheid zoals de eerste Quakers zichzelf zagen, maar ook als een gemeenschap van vrienden, terwijl we vriendschap hogelijk waarderen en de waarde ervan voor het religieuze leven erkennen.

In onze intieme relaties, zowel als in de wijdere gemeenschap van onze Maandvergadering, kan openheid naar elkaar ons ontvankelijk maken voor de Heilige Geest en ons in staat stellen om dat van God in onze eigen harten en in die van onze vrienden te erkennen.
Britse Jaarvergadering, 1994.

Niemand is een onbewoond eiland. Mensen zijn: ik en jij. Wij worden een samen. Relatie, wederkerigheid en wisselwerking zijn levensnoodzakelijk. In de ontmoeting wordt de ander voor mij een teken van God. De stilte is de wieg voor elke relatie die geboren wordt. De stilte voedt ons en leert ons gevoeligheden voor elkaar. De stilte geeft aan twee mensen samenhang. Ze is het cement dat twee mensen bij elkaar houdt, of de ruimte waarin iets gebeuren kan, waarin de ander de gelegenheid krijgt om zich te ontplooien.

Henk Ubas, 1997.

Terug naar inhoudsopgave

<== Vorige: 5. Leven
Volgende: 5.2  Alleenstaanden ==>

5. Leven

Actieve deelname aan een moderne, grotendeels geseculariseerde en multiculturele samenleving confronteert ook Quakers vanzelfsprekend met allerlei levens- en ethische vragen waarop zij vanuit hun geloofservaring een eigen reactie ontwikkelen. Een aantal van die vraagstukken en de levenshouding die Quakers daarbij kiezen zullen in dit hoofdstuk besproken worden.

Terug naar inhoudsopgave

<== Vorige: 4.6  Internationale inzet
Volgende: 5.1 Duurzame relaties ==>